ادامه ی مقاله ی شکوه های  فایز

بی تردید ، سفر از عوامل مهم هجران و دوری از یار است. مسافرت در شعر فایز طاقت فرساست و او بارها و بارها از آن نالیده است. او سفر را سخت و دشوار می شمارد خاصه بدان جهت که باید به یار پشت کند:

سفر بر من دگر سخت است و دشوار     که می بایست کردن پشت از یار

نمی آید دل خون گشته فایز                     گرفتم آنکه خود رفتم به ناچار

او تحمل سفر را ندارد و به ناچار دست به دعا رداشته و می نالد:

خودم اینجا دلم در پیش دلبر                خدایا این سفر کی می رود سر؟

خدایا کن سفر آسان به فایز                 که بیند بار دیگر روی دلبر

با وجودیکه هجران ، آتشی در وجود فایز بر می افروزد باز وی خود را ناچار و مجبور به مسافرت می داند و هیچ گاه از روی میل ، از دیار یار ، هجرت نمی کند:

ز وصلت عاقبت مهجور رفتم             خدا داند که من مجبور رفتم

 ز شوق چشم مخمور تو فایز            روان تا چشمه معمور رفتم

با این همه ، شاعر سفر کرده ، خود را مقصر نمی داند و گناه جدایی را به گردن سرنوشت می اندازد:

چرا ای دلبرحورا سرشتم                  چو آدم دور از باغ بهشتم ؟

به کام دل نشد فایز از او دور             بشد از روز اول سرنوشتم

گر چه فایز از درد دوری یار سفر کرده ، تا قیامت داغدل است اما دردناک تر آنکه یار بی سبب از او جدا می شود:

ز دستم رفتی ای حور بهشتی             مرا در آتش هجران بهشتی

نگفتی فایزی هم داشتم من                 بریدی بی سبب تخمی که کشتی

وفای به عهد از دید فایز بسیار مقدس است . او با وفاست و از عهد جوانی تا پیری ، در وفای دوست تقصیر نمی کند افسوس که پیاپی از یار جفا می بیند:

من از عهد جوانی تا شدم پیر              نکردم در وفای دوست تقصیر

چرا فایز وفا کرد و جفا دید                کنم با کوکب بختم چه تدبیر؟

و هنگامی که شاعر ، دستش از همه جا کوتاه می شود ، از بخت سیاه و واژگونش گله می کند:

در این عالم غمم از حدفزون است       دلم از بهر خوبان غرق خون است

گله از تو ندارم یار فایز                      شکایت ها ز بخت واژگون است

شکوه ها و شکایت های فایز پایانی ندارد. او پیوسته جوانی گمشده را جستجو می کند ، افسوس می خورد که از بهشت جوانی به دوزخ پیری افتاده است و آرزو می کند که ای کاش می توانست جوانی راحتی با نرخ جان به دست می آورد :         

 جوان کاشکی بیع و شرا بود             که تا این جان شیرینیش بها بود

جوانی خوش بهشتی بود فایز             ندانم دوزخ پیری کجا بود!؟

و چون دستش از همه جا کوتاه است ، نومیدانه دست تأسف بر هم می ساید که:

جهان رفت و جوانی و چمن رفت         گل نسرین و سرو و یاسمن رفت

پس از من دوستان گویند افسوس           که آخر فایز شیرین سخن رفت

و امروز که بیش از صد سال از خاموشی فایزمی گذرد ، باورداریم که فایز نمرده است چرا که شاعر نمی میرد.4او در همه جای حاظر است.

«در گوشه ای پنهان از نخلستان یا علفزارهای کمیاب یا میان گز های نالان ، یا دره های عمیق کوهستان های   زاگرس 5» او جاوانه در گلوی جنوب جاری است وپیوسته « سوگسارشروه از ته نخلستانهای پریده رنگ و متروک مانده و دوردست مزرعه های پریشان و دشت بادآمیز 6» شنیده می شود.

دشتستان - بنارآب شیرین- زمستان 1372

______________

1)        عبد المجید زنگویی- ترانه های فایز – چاپ سوم – صفحه 50

2)        همان- صفحه 52

3)        تمام دو بیتی های این مقاله از همان کتاب گرفته شده است.

4)        من مرگ شاعر را باور نمی کنم-احمد شاملو

5)        منوچهر آتشی- گزینه اشعار انتشارات مروارید- چاپ اول- صفحه 30ی

6)        همان صفحه ی 7

*- باغ بهشت وسایه ی طوبی وقصرحور

    با خاک کوی دوست برابرنمی کنم/ حضرت حافظ

باتشکرازغزاله غلامی که کارتایپ این مقاله راانجام دادند.

 نوشته شده توسط محمد غلامی در پنج شنبه 90/1/18 و ساعت 8:54 صبح | نظرات دیگران()